กิจกรรมเสริมความรู้และสร้างความตระหนักในการบริโภคเกลือเสริมไอโอดีนในครัวเรือน

กิจกรรมเสริมความรู้และสร้างความตระหนัก
ในการบริโภคเกลือเสริมไอโอดีนในครัวเรือน

วัตถุประสงค์

                เพื่อค้นหาปัญหา ประเมินความรู้และให้ความรู้เสริมในส่วนที่ยังไม่รู้และรู้ไม่ถูกต้อง รวมทั้งสร้างความตระหนักในการบริโภคเกลือเสริมไอโอดีน ทั้งในระดับบุคคล ครัวเรือน และชุมชน

พื้นที่ดำเนินงาน

                บ้านสมสะอาด หมู่ที่ 2 และหมู่ที่ 12 ตำบลแร่  อำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร

วิธีการดำเนินงาน

1.       จัดการประชุมชาวบ้าน (เน้นแกนนำหมู่บ้าน เจ้าของร้านขายของชำ ร้านขายก๋วยเตี๋ยวและร้านขายอาหารปรุงสำเร็จในหมู่บ้าน   อสม.ทุกคน ตัวแทนครัวเรือนทุกครัวเรือน)

2.       แบ่งกลุ่มชาวบ้านเพื่อการเรียนรู้และปฏิบัติร่วมกัน 4 กลุ่ม

3.       ประเมินความรู้ของชาวบ้าน โดยวิทยากรการถาม 2 คำถาม เพื่อให้แต่ละกลุ่มช่วยกันตอบ (คำถามที่ 1 ประโยชน์ของเกลือเสริมไอโอดีนมีอะไรบ้าง  คำถามที่ 2 ทำไมชาวบ้านไม่อยากใช้เกลือเสริมไอโอดีน)

4.       แต่ละกลุ่มช่วยกันตอบคำถามทั้ง 2 คำถาม และออกมานำเสนอให้ทุกกลุ่มทราบ

5.       วิทยากรสรุปคำตอบ เรื่อง ประโยชน์ของเกลือเสริมไอโอดีน พร้อมทั้งให้ความรู้เสริมในส่วนที่ยังไม่รู้ และให้ข้อมูลความรู้ที่ถูกต้องในกรณีที่รู้ไม่ถูกต้อง
6.     วิทยากรสรุปคำตอบ เรื่อง สาเหตุที่ชาวบ้านไม่อยากใช้เกลือเสริมไอโอดีน พร้อมทั้งหาแนวทางแก้ไขร่วมกันกับชาวบ้าน  เช่น ถ้ามีสาเหตุมาจากความเข้าใจผิดเกี่ยวกับเกลือเสริมไอโอดีน ก็แก้ไขโดยให้ความรู้ที่ถูกต้อง  และถ้ามีสาเหตุมาจากการหาชื้อลำบาก ก็อาจแก้ไขโดยจัดตั้งกองทุนเกลือไอโอดีนในหมู่บ้าน มีจุดจำหน่ายละแวกคุ้มละ 1 จุด เป็นต้น

7.       วิทยากรสอบถามความต้องการความรู้เพิ่มเติมของชาวบ้านว่าอยากรู้เรื่องอะไรเพิ่มเติมอีก และยังมีข้อสงสัยอะไรอีกหรือไม่เกี่ยวกับเรื่องเกลือเสริมไอโอดีน  วิทยากรให้ความรู้เพิ่มเติมตามความต้องการของชาวบ้าน ทั้งนี้จะต้องแก้ไขข้อสงสัยให้ชาวบ้านหายสงสัยทุกประเด็นที่สำคัญและสอดคล้องกับวิถีการกินและการใช้เกลือในชีวิตประจำวันของชาวบ้าน เช่น สงสัยหรือมีความเชื่อว่าเกลือเสริมไอโอดีนหากนำไปทำปลาร้าแล้วจะทำให้ปลาร้าเน่า, เกลือเสริมไอโอดีนเค็มกว่าเกลือธรรมดา (เกลือไม่เสริมไอโอดีน), เกลือธรรมดาอร่อยกว่าเกลือเสริมไอโอดีน เป็นต้น วิทยากรต้องไขข้อสงสัยโดยอ้างอิงข้อมูลทางวิชาการ หรือหากจำเป็นก็อาจทำการพิสูจน์ให้ดูโดยการทดลองทางวิทยาศาสตร์ เช่น ให้ชาวบ้านที่ร่วมประชุมทุกคนชิมเกลือเสริมไอโอดีนเปรียบเทียบกับเกลือธรรมดา โดยไม่ให้รู้ว่าเกลือไหนเป็นเกลือที่เสริมไอโอดีนและเกลือไหนเป็นเกลือธรรมดา เมื่อชิมเปรียบเทียบกันแล้วให้ลงคะแนนว่าเกลืออันไหนอร่อยกว่ากัน  เมื่อลงคะแนนเสร็จแล้วให้นับคะแนนและสรุปผลการทดลองให้ทราบ การทดลองนำเกลือเสริมไอโอดีนไปทำปลาร้า เป็นต้น

8.    มอบหมายภารกิจแก่ผู้นำชุมชน และ อสม. ในการหาวิธีการส่งเสริมให้ชาวบ้านมีและใช้เกลือเสริมไอโอดีนทุกครัวเรือน

ผลการดำเนินงาน

1.       ชาวบ้านทราบประโยชน์ของเกลือไอโอดีน คือ...

2.       สาเหตุที่ชาวบ้านไม่นิยมบริโภคเกลือเสริมไอโอดีน คือ...

3.       ความสงสัยของชาวบ้านเกี่ยวกับเกลือเสริมไอโอดีนที่เป็นสาเหตุให้ไม่นิยมใช้เกลือเสริมไอโอดีน คือ... เกลือธรรมดาอร่อยกว่าเกลือเสริมไอโอดีน? เกลือเสริมไอโอดีนเมื่อนำไปใช้ทำปลาร้า จะทำให้ปลาร้าเน่า?

4.       สรุปผลการทดลอง เกลือเสริมไอโอดีนกับเกลือธรรมดา เกลือใดอร่อยกว่ากัน ผลการทดลอง พบว่า....

           

             

5.       สรุปผลการทดลอง เกลือเสริมไอโอดีนทำปลาร้าแล้วเน่า จริงหรือไม่จริง  ผลการทดลอง พบว่า....... (อยู่ระหว่างการทดลอง  จะสรุปผลการทดลองในปลายเดือนธันวาคม 2553)

            

 
6.       มีการจัดตั้งและพัฒนาการดำเนินงานกองทุนเกลือเสริมไอโอดีน ให้สามารถกระจายเกลือเสริมไอโอดีนให้ชาวบ้านมีและใช้ทุกครัวเรือน ภายใต้กิจกรรม “ไอโอดีน เดลิเวอรี่” (Iodine Delivery)
7.       ผลการสำรวจการมีและใช้เกลือเสริมไอโอดีน สำรวจทุกหลังคาเรือน จำนวน 311 หลัง  มีและใช้เกลือเสริมไอโอดีน ร้อยละ 100

ภาคีเครือข่ายที่สนับสนุนงบประมาณในการดำเนินงาน
                สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.)

ภาคีเครือข่ายที่ร่วมดำเนินงานในระดับจังหวัดและระดับพื้นที่

                สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสกลนคร

                คปสอ.พังโคน

                โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลแร่

                องค์การบริหารส่วนตำบลแร่

                โรงเรียนบ้านสมสะอาด

                หมู่บ้านสมสะอาด หมู่ที่ 2 และหมู่ที่ 12
กิตติกรรมประกาศ
ขอกราบขอบพระคุณ รศ.(พิเศษ) ทพ.ดร.สุขสมัย สมพงษ์ ที่กรุณาเป็นหัวหน้าโครงการ ส่งผลให้การดำเนินกิจกรรมประสบผลสำเร็จอย่างดียิ่ง