ระบบการบันทึกข้อมูลและรายงานโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม (การให้รหัสโรครอง Y96, Y97)

ระบบการบันทึกข้อมูลและรายงานโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม

ในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลแร่  อำเภอพังโคน  จังหวัดสกลนคร

          มงคล โชตแสง

นักวิชาการสาธารณสุขชำนาญการ

บทนำ

การบันทึกข้อมูลการวินิจฉัยโรคที่เกี่ยวเนื่องจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม (รหัสโรค Y96, Y97) ของ รพ.สต.แร่ ในอดีตที่ผ่านมาจนถึงปี 2557 ยังขาดการเก็บบันทึกข้อมูลการวินิจฉัยโรคฯ ในโปรแกรม JHCIS เนื่องจากผู้ปฏิบัติยังขาดความรู้และความเข้าใจในการบันทึกข้อมูล นอกจากนี้ยังพบว่าระบบฐานข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงานอาชีวอนามัยยังไม่มีการจัดเก็บอย่างเป็นระบบ

          ในปี 2558 จึงได้เริ่มทำการจัดเก็บและบันทึกข้อมูลฯ ของผู้ป่วยรายบุคคลในโปรแกรม JHCIS เพิ่มเติม (มีการวินิจฉัยโรคหลักพร้อมกับการให้รหัสโรคร่วม Y96, Y97 ในกรณีที่พบผู้ป่วยที่มีผลจากการซักประวัติเป็นโรคที่เกี่ยวเกี่ยวเนื่องจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม)  พร้อมทั้งมีการจัดทำระบบฐานข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงานอาชีวอนามัยให้เป็นระบบ โดยได้รับการให้คำปรึกษาและการสนับสนุนวิชาการจากอาจารย์ศศินัดดา สุวรรณโณ หัวหน้าศูนย์โรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 10 อุบลราชธานี และคณะ ประกอบกับการสนับสนุนวิชาการและงบประมาณจากสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสกลนคร โดยนายแพทย์ปรเมษฐ์ กิ่งโก้ นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดสกลนคร ได้กำหนดให้งานอาชีวอนามัยและสิ่งแวดล้อมเป็นหนึ่งในนโยบายสำคัญของจังหวัดสกลนคร

          จากการจัดเก็บข้อมูลอย่างต่อเนื่องในปีงบประมาณ 2558 ทำให้ รพ.สต.แร่ มีข้อมูลจำนวนหนึ่งที่สามารถนำมาวิเคราะห์ได้อย่างสมเหตุสมผล สามารถนำไปจัดทำข้อมูลสารสนเทศ ทำให้ทราบสถานการณ์ของโรคที่พบในพื้นที่ และสามารถนำไปใช้ประกอบการวางแผนพัฒนาและแก้ไขปัญหางานอาชีวอนามัยในพื้นที่ได้

          ระบบการบันทึกข้อมูลและรายงานที่พึงประสงค์นั้น จะต้องไม่สร้างภาระในการจัดเก็บข้อมูลในฐานข้อมูลใหม่ แต่ควรเป็นการนำเอาข้อมูลในฐานข้อมูลที่มีอยู่ตามปกติมาประมวลผลให้ได้ข้อมูลสารสนเทศที่ใช้สนับสนุนการทำงาน

          โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลแร่ เชื่อมั่นว่าระบบการบันทึกข้อมูลและรายงานที่ได้ดำเนินการใน รพ.สต.แร่ น่าจะสามารถนำไปประยุกต์ใช้ใน รพ.สต.อื่นๆ ได้  จึงได้จัดทำเอกสารฉบับนี้ขึ้น เพื่อเป็นแนวทางสำหรับ รพ.สต.ที่สนใจ  อนึ่ง หากพบข้อบกพร่องของเอกสารฉบับนี้ หรือมีข้อเสนอแนะในการปรับปรุงเอกสาร หรือปรับปรุงกระบวนการทำงานของเราให้ดีขึ้น กรุณาให้คำแนะนำได้ที่ mc20079@gmail.com หรือ  ไลน์ไอดี mongkolsoft

กรอบแนวปฏิบัติในการจัดการข้อมูลในงานอาชีวอนามัย ใน รพ.สต.แร่1.       สำรวจและจัดทำข้อมูลพื้นฐาน (ประชากรกลุ่มเป้าหมาย มีกลุ่มอาชีพใดบ้าง แต่ละกลุ่มอาชีพมีสภาพการทำงานและลักษณะการทำงานเป็นอย่างไร บันทึกตำแหน่งที่ตั้งครอบครัวของกลุ่มเป้าหมายและสถานที่ประกอบการ ลงในแผนที่ชุมชน)2.       ใช้ประโยชน์จากฐานข้อมูลที่เป็นระบบที่มีอยู่แล้ว  (โปรแกรม JHCIS / HosXP) ไม่ต้องลงทุนเพิ่ม ประหยัดทรัพยากร (ข้อมูลหลังคาเรือน, ประชากร, สถิติชีพ, สาเหตุการป่วย, สาเหตุการตาย, การวินิจฉัยโรค Z10.0, Y96, Y97)
3.       บันทึก-ปรับปรุงข้อมูลในระบบที่มีอยู่แล้วให้เป็นปัจจุบัน ครบถ้วน
–   ดำเนินการตรวจประเมินความเสี่ยง นบก.1-56 และบันทึกผลการตรวจประเมินในโปรแกรม JHCIS  ให้รหัสวินิจฉัยโรค Z10.0
–  การตรวจรักษาโรค มีการให้รหัส ICD 10 ในโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม (วินิจฉัยโรคหลัก + โรคเสริม Y96, Y97)
4.       ส่งข้อมูลรายงานตามมาตรฐาน 43 แฟ้ม อย่างน้อยสัปดาห์ละ 1 ครั้ง (หรือตามนโยบายของแต่ละจังหวัด)
5.       จัดทำฐานข้อมูลใหม่เพิ่มเติม (กรณีที่ไม่มีข้อมูลใน JHCIS)
6.       พัฒนาโปรแกรมเชื่อมโยง หรืออ่านข้อมูลจากฐานข้อมูล JHCIS ตามความต้องการใช้ข้อมูลรายงานของผู้ใช้ข้อมูลใน รพ.สต.  (โดยไม่ปรับแก้ข้อมูลและโครงสร้างของฐานข้อมูลเดิม แต่เป็นการเชื่อมโยงข้อมูลมาประมวลผลเท่านั้น)
7.       นำข้อมูลรายงาน 43 แฟ้ม ไปวิเคราะห์ด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์เครื่องมือที่ใช้ในการจัดเก็บ-บันทึก-ประมวลผลข้อมูล          คู่มือที่ได้รับการสนับสนุนจากสำนักโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม
•                   คู่มือการจัดบริการอาชีวอนามัยสำหรับ จนท.สธ. คลินิกสุขภาพเกษตรกร•                   แนวทางการวินิจฉัยโรคและภัยจากการประกอบอาชีพเบื้องต้นสำหรับหน่วยบริการสาธารณสุข•                   คู่มือสำหรับเจ้าหน้าที่สาธารณสุขเรื่องอันตรายและสิ่งคุกคามสุขภาพในเกษตรกร•                   เอกสารวิชาการเกี่ยวกับสารเคมีทางการเกษตรที่มีอันตรายร้ายแรง•                   แนวทางการจัดการปัญหาด้านสภาพการทำงาน และข้อแนะนำในการยืดเหยียดกล้ามเนื้อให้แก่เกษตรกรเพื่อป้องกันการบาดเจ็บระบบโครงร่างกระดูกและกล้ามเนื้อจากการทำงาน•                   คู่มือการลงรหัส ICD-10 สำหรับโรคจากการประกอบอาชีพ (วิวัฒน์ เอกบูรณะวัฒน์)•                   ความรู้จากเว็บไซต์สำนักโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม
จัดทำฐานข้อมูล/แบบฟอร์มจัดเก็บข้อมูล (Hard Copy และ อิเลคทรอนิกไฟล์)
•                   ฐานข้อมูลเกษตรกร
•                   ฐานข้อมูลสารเคมีในการเกษตร
•                   ฐานข้อมูลกลุ่มอาชีพเกษตรกร (แยกชนิดพืชที่ปลูก)
•                   ฐานข้อมูลกลุ่มอาชีพอื่นๆดำเนินงานจัดบริการเชิงรุกในชุมชน-หมู่บ้าน
•                   ประเมินความเสี่ยงเกษตรกร (นบก.1-56)
•                   ประเมินความเสี่ยงกลุ่มอาชีพอื่นๆ (ประเมินสภาพการทำงาน, ความเสี่ยง)
•                   ประเมินความเสี่ยงสถานที่ทำงานภาคเกษตร (แบบประเมิน WIND)
•                   ประเมินความเสี่ยงสถานที่ทำงานกลุ่มอาชีพอื่นๆบันทึกข้อมูลและประมวลผลรายงานในโปรแกรมคอมพิวเตอร์•                   โปรแกรมคอมพิวเตอร์สำหรับบันทึก-ประมวลผลข้อมูล JHCIS / Hos-XP
•                   แนวทางการจัดเก็บและวิเคราะห์ข้อมูลโรคที่เกี่ยวเนื่องจากการประกอบอาชีพ (Y96) และสิ่งแวดล้อม (Y97)
•                   แนวทางการบันทึกข้อมูลการตรวจคัดกรองประเมินความเสี่ยง (นบก.1-56) ใน JHCIS
•                   แนวทางการวินิจฉัยโรคหลัก  (01-Principle Diagnosis) และการวินิจฉัยโรครอง
ที่เกี่ยวเนื่องจากการประกอบอาชีพ (Y96) และสิ่งแวดล้อม (Y97) ที่เกี่ยวเนื่องจากการประกอบอาชีพ (Y96) และสิ่งแวดล้อม (Y97) ที่เกี่ยวเนื่องจากการประกอบอาชีพ (Y96) และสิ่งแวดล้อม (Y97)การดำเนินกิจกรรมของคลินิกสุขภาพเกษตรกร เชิงรุก และ เชิงรับ1.       สำรวจกลุ่มแรงงานและสภาพปัญหาสุขภาพ (ฐานข้อมูลกลุ่มแรงงาน, ฐานข้อมูลโรงงาน, โรงสีข้าว, โรงผลิตน้ำดื่ม, ฐานข้อมูลสารเคมีกำจัดศัตรูพืช, สภาพปัญหาของแรงงานแต่ละกลุ่ม)2.       ผู้ป่วย : ซักประวัติการเจ็บป่วย (แบบซักประวัติโรคจากอาชีพ) (เชิงรับ)3.       กลุ่มแรงงานภาคเกษตร ประเมินความเสี่ยงด้วยแบบ นบก.1-56 (เชิงรุก, แก้ไขปัญหาตามสภาพความเสี่ยงในชุมชนโดยการมีส่วนร่วม)4.       วินิจฉัย-รักษาเบื้องต้น / ส่งต่อเพื่อรักษาที่เหมาะสม5.       บันทึกและรายงานโรคลงในระบบฐานข้อมูลคอมพิวเตอร์ (รหัสโรคY96, Y97 ในโปรแกรม JHCIS หรือ Hos XP)6.       การสื่อสารความเสี่ยง เช่น การให้อาชีวสุขศึกษา, คืนข้อมูลให้ชุมชน หรือประสานขอสนับสนุนการมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการปัญหา

การจัดทำรายงาน ประมวลผล-วิเคราะห์ข้อมูล และการคืนข้อมูลให้ชุมชน

1.   ทำการประเมินตนเองตามแบบประเมินตนเองตามมาตรฐานการจัดบริการอาชีวอนามัยสำหรับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (เพื่อทราบสถานการณ์ของตนเองว่ามีผลการประเมินอยู่ในระดับใด จากนั้นจึงพัฒนาตนเองโดยใช้เกณฑ์ประเมินเป็นแนวทางในการพัฒนา)

2.   ส่งรายงาน 43 แฟ้มข้อมูล สัปดาห์ละ 1 ครั้ง หรือตามแนวทางของแต่ละจงหวัด (ส่งออกข้อมูลและอัพโหลดเข้าเว็บไซต์ฐานข้อมูล HDC ตามระบบปกติของแต่ละจังหวัด)

3.   รายงานผลการดำเนินงานตามแบบรายงานการดำเนินงานจัดบริการอาชีวอนามัยฯ (OCC-นบ 01 Rev.58)  ภายในวันที่ 31 กรกฎาคม ของทุกปี

4.   จัดทำเอกสารสรุปผลการดำเนินงานประจำปี โดยนำข้อมูลจากระบบฐานข้อมูลของหน่วยงานที่ได้บันทึกไว้ (โปรแกรม JHCIS / Hos-XP) ไปทำการประมวลผลข้อมูลทำให้สามารถทราบสถานการณ์ของโรคที่พบในพื้นที่ เพื่อทราบการเกิดของโรคจากการประกอบอาชีพ (สรุปจำนวนผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยโรคหลักที่มีการให้รหัสโรคร่วมเป็น Y96, Y97 จำแนกรายโรค หรือรายกลุ่มโรค) ทำการสรุปวิเคราะห์เชิงพรรณนาตามลักษณะของบุคคล (Person) พื้นที่ (Place) เวลา (Time) นำผลการวิเคราะห์ข้อมูลไปแปลผลและคืนข้อมูลให้แก่ชุมชนในเวทีการประชุม อสม., รวมทั้งการเสนอต่อองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเพื่อรับทราบสถานการณ์หรือความรุนแรงของโรคร่วมกัน และนำข้อมูลเสนอต่อที่ประชุม (โรงเรียน อสม., เวทีรับฟังปัญหาขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น, เวทีประชาคมหมู่บ้านเกี่ยวกับการจัดทำโครงการแก้ไขปัญหาสาธารณสุขประจำปี) เพื่อเป็นการเตือนภัยและหาแนวทางหรือมาตรการแก้ไขหรือป้องกันปัญหาร่วมกัน